Jedną z najbardziej kontrowersyjnych decyzji dotyczących ograniczeń, wprowadzonych w związku z epidemią koronawirusa, była ta, o zakazie wstępu do lasów i parków. Wątpliwości budziła nie tylko zasadność wprowadzenia takiego zakazu, ale także forma jego umocowania w prawie. Czy zakaz wstępu do lasów miał jakąkolwiek podstawę prawną? Czy są przepisy umożliwiające wprowadzenie takich obostrzeń w sytuacji epidemicznej?
Co mówią przepisy?
Zgodnie z ustawą o lasach z dnia 28 września 1991 roku, okresowy zakaz wstępu do lasów można wprowadzić w sytuacjach:
-
wystąpienia, zniszczenia albo znacznego uszkodzenia drzewostanów lub degradacji runa leśnego;
-
wystąpienia dużego zagrożenia pożarowego;
-
wykonywania zabiegów gospodarczych związanych z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna.
Powyższy przepis nie zakłada możliwości ograniczenia dostępu do lasów z powodu epidemii czy występowania chorób ludzkich. Jednak ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, zakłada taką możliwość, ale tylko w odniesieniu do określonych stref objętych stanem epidemii lub zagrożenia epidemicznego. W Polsce stan epidemii funkcjonuje od 20 marca 2020 roku. Zastosowanie więc może mieć art. 46b ust. 10 mówiący o możliwości wprowadzenia nakazu lub zakazu przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach.
W związku w powyższym wprowadzony zakaz wstępu do lasów, z powodu występowania epidemii koronawirusa, może mieć swoje umocowanie w prawie. Rządzący jednak, odpowiadając na zarzuty związane z brakiem umocowania prawnego zakazu wstępu do lasu, powołują się na ustawę z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, która według nich zezwala na wprowadzenie tego zakazu w formie rozporządzenia. W związku z wątpliwościami należy pamiętać, że w przypadku otrzymania mandatu, istnieje możliwość nieprzyjęcia go i skierowania sprawy do sądu. W takim wypadku warto skorzystać z możliwości uzyskania porady prawnej.
Forma i tryb wprowadzenia zakazu
Wprowadzenie jakichkolwiek ograniczeń związanych ze swobodami obywatelskimi musi być usankcjonowane ustawowo. Taką gwarancję daje konstytucja, która uniemożliwia władzy wprowadzanie dowolnych zakazów, bez zaimplementowania ich w prawie na drodze prawidłowej ścieżki legislacyjnej. Oznacza to, że ograniczenie swobód obywatelskich, a zakaz wstępu do lasu jest takim ograniczeniem, może być wydane tylko w formie ustawy, która powinna być przegłosowana przez sejm, trafić do senatu, by ostatecznie uzyskać podpis prezydenta. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich decyzja o zakazie wstępu do lasów, była zbyt daleko idąca. Podkreśla on, że lasy i kontakt z przyrodą nie stwarzają zagrożenia dla rozwoju epidemicznego, a nawet stanowią wsparcie dla obywateli w pozostawaniu w dobrym zdrowiu. Powołuje się on w swojej opinii na ustawę o lasach z dnia 28 września 1991 roku oraz brak usankcjonowania prawnego tak wydanego zakazu. Ostateczną opinię w tej sprawie wydadzą zapewne sądy, do których trafią sprawy związane z odmową przyjęcia mandatów za przebywanie w lasach w okresie, gdy obowiązywał zakaz.