Rozwód lub rozstanie rodziców, zawsze jest trudną sytuacją zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. Trudności emocjonalne to jedna strona medalu. Po drugiej są sprawy finansowe, które trzeba uregulować, a dotyczą one nie tylko podziału majątku, ale także alimentów na dzieci i czasem również na współmałżonka. Na tym tle wynika wiele konfliktów i nieporozumień, związanych nie tylko z zasadnością zasądzenia alimentów, ale przede wszystkim z ich wysokością.
Komu należą się alimenty?
Przepisy szczegółowo regulują komu, od kogo i w jakiej sytuacji należą się alimenty. Obowiązek alimentacyjny spoczywa na najbliższej rodzinie, a alimenty należą się przede wszystkim:
- dzieciom – urodzonym w małżeństwie i poza nim; alimenty należą się aż do momentu, gdy dziecko będzie w stanie utrzymywać się samodzielnie; pełnoletność nie jest w tym przypadku decydująca; wyjątkiem jest sytuacja, gdy majątek dziecka pozwala na zaspokojenie jego wszelkich potrzeb;
- najbliższym członkom rodziny (rodzicom, rodzeństwu, dziadkom, wnukom) – w sytuacji, gdy znajdują się oni w niedostatku;
- rozwiedzionym małżonkom – gdy jeden z małżonków, który nie ponosi wyłącznej winy rozpadu małżeństwa, znajduje się w niedostatku;
- matce dziecka spoza małżeństwa – ojciec dziecka jest zobowiązany do trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu, bez względu na okoliczności;
- pasierbom, macochom, ojczymom – zgodnie z zasadami współżycia społecznego;
- osobie przysposobionej i przysposabiającej – w określonych przypadkach.
Warto dodać, że niedostatek jest sytuacją, w której osoba nie jest w stanie zapewnić sobie środków do życia lub środki, którymi dysponuje nie zaspokajają jej podstawowych potrzeb. Nie dotyczy to z natury rzeczy osób zdolnych do pracy, które nie chcą jej podjąć, choć mogłyby to zrobić.
Jak ustala się wysokość alimentów?
Wysokość ustalanych alimentów – głównie na dzieci – budzi wiele emocji i nieporozumień. Osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny zwykle uważają, że płacą za wysokie alimenty. Osoby, objęte obowiązkiem alimentacyjnym są zazwyczaj przeciwnego zdania. Rolą sądu jest rozstrzygnięcie, jaka kwota jest właściwa. Ustalając wysokość alimentów sąd kieruje się:
- usprawiedliwionymi potrzebami osoby, wobec której ustanawia się obowiązek alimentacyjny;
- możliwościami zarobkowymi osoby, na której będzie ciążył obowiązek alimentacyjny;
- zakresem osobistych starań o wychowanie i utrzymanie – gdy sprawa dotyczy dziecka.
Warto zaznaczyć, że wysokość alimentów nie jest określana na podstawie przedstawionych dochodów osoby, która ma być zobligowana do ich płacenia, ale na możliwościach zarobkowych. Taki zapis sprawia, że nawet celowe zaniżanie dochodów jest bezzasadne, gdyż w ocenie sądu pozostają możliwości zarobkowe.
Ustalając wysokość alimentów sąd bierze również pod uwagę sytuację osoby, która ma być płatnikiem alimentów, zarówno finansową, jak i zdrowotną czy rodzinną. Oznacza to, że z zasady dziecko powinno żyć na porównywalnej z rodzicem stopie życiowej.
Wysokość alimentów nie musi być ustalana sądownie, jednak zwykle nie udaje się uniknąć drogi sądowej. Zawsze warto korzystać ze wsparcia prawnego. Kancelaria prawna zapewnia prawidłowy przebieg całego postępowania, a prawnicy udzielają wszelkich informacji, działając na korzyść strony, którą reprezentują.
Zmiana wysokości zasądzonych alimentów
Prawomocny wyrok sądu dotyczący wysokości alimentów nie podlega odwołaniu, jednak w określonych przypadkach można wnosić o zmniejszenie lub zwiększenie kwoty alimentów. Chodzi o sytuacje, gdy nastąpi zmiana faktycznych okoliczności, na przykład gdy dziecko rozpoczyna naukę w nowej szkole, co wiąże się z wzrostem jego kosztów utrzymania, ze względu na dowóz lub przeprowadzkę. Może to wynikać także ze zmiany możliwości finansowych zobowiązanego, takich jak znacząca podwyżka, zmiana pracy, odziedziczenie spadku. Warto dodać, że długotrwały brak zwiększenia kwoty alimentów także może stać się przyczynkiem do wniesienia o ich podwyższenie, ze względu na znaczący wzrost cen, co zwiększa koszty utrzymania dziecka (bo ono najczęściej jest beneficjentem alimentów).
Osoba zobowiązana do płacenia alimentów, na postawie zmiany faktycznych okoliczności może także wnosić o obniżenie kwoty alimentów, na przykład gdy urodzą mu się kolejne dzieci, pogorszy stan zdrowia czy możliwości uzyskiwania dochodów. Szczególnie istotny w tym przypadku jest stan zdrowia zobowiązanego, gdyż to od niego zależne są możliwości zarobkowania. Choroba ponadto generuje koszty związane z leczeniem, co nie pozostaje bez wpływu na sytuację finansową zobowiązanego do płacenia alimentów.